Sylwetka miesiąca: Marzec 2010: JANUSZ MORGENSTERN


Wybitny twórca powojennej polskiej kinematografii, reżyser, scenarzysta i producent filmowy.
Urodzony 16.02.1922 w Mikulińcach k. Tarnopola. Po ukończeniu w 1954 łódzkiej PWSF jeszcze w tym samym roku rozpoczął pracę w kinematografii jako asystent reżysera (Wandy Jakubowskiej) przy realizacji Opowieści atlantyckiej. Był ponadto m.in. II reżyserem Popiołu i diamentu (1958) oraz Lotnej (1959) Andrzeja Wajdy. W 1960 debiutował filmem fabularnym Do widzenia, do jutra wg scenariusza napisanego przez Zbigniewa Cybulskiego, Bogumiła Kobielę i Wilhelma Macha, nawiązującego do działalności gdańskich teatrzyków Bim-Bom i Co To. Jego następne filmy, bezpretensjonalne komedie Jutro premiera i Dwa żebra Adama kontynuowały tematykę społeczno-obyczajową. W dramatach Życie raz jeszcze i Potem nastąpi cisza poruszał drażliwe kwestie zbrojnych i politycznych konfliktów w końcowej fazie II wojny światowej i pierwszych dniach po jej zakończeniu. Obrazy te sytuowały go jako kontynuatora tzw. „szkoły polskiej”. Jowita wg powieści Stanisława Dygata, Disneyland (nagroda za reżyserię na MFF w San Sebastian) oraz zrealizowany kilka lat później film Trzeba zabić tę miłość (Złote Grono w Łagowie) poświecone były problemowi konfrontacji marzeń i rzeczywistości. W międzyczasie zrealizował kilka filmów dla telewizji – seriale: Stawka większa niż życie oraz na podstawie powieści Romana Bratnego – Kolumbowie. Po kilku mniej udanych filmach w 1976 powstał serial Polskie drogi, będący próbą epickiego ukazania losów Polaków podczas okupacji, jednocześnie rewidującym wcześniejsze przekonania i schematy. Z kolejnych jego filmów na uwagę zasługują Mniejsze niebo – sugestywna opowieść o potrzebie tolerancji dla ludzkich postaw ze znakomita kreacją Romana Wilhelmiego i Żółty szalik według scenariusz Jerzego Pilcha z brawurową rolą Janusza Gajosa jako walczącego z nałogiem alkoholika. Po długiej przerwie – mając niemal 90 lat wyreżyserował Mniejsze zło – dramat psychologiczno-obyczajowy będący adaptacją powieści Janusza Andermana, ukazujący sugestywny portret młodego człowieka w okresie burzliwych wydarzeń lat 80-tych. Od 1978 jest kierownikiem artystycznym Zespołu Filmowego „Perspektywa”, w latach 1987-89 był członkiem Komitetu Kinematografii. W 2008 otrzymał Polską Nagrodę Filmową „Orzeł” w kategorii: Osiągnięcia Życia. W 2004 Antoni Krauze poświęcił mu film dokumentalny Ćwiczenia z niepamięci.

Filmografia (tylko filmy fabularne):

1960 – Ambulans (kr. m.),
Do widzenia, do jutra
1961 – Jutro premiera,
Przygoda w teatrze (kr. m.)
1963 – Dwa żebra Adama
1964 – Życie raz jeszcze
1965 – Potem nastąpi cisza
1967– Jowita,
Stawka większa niż życie (serial tv, także 1968)
1970 – Kolumbowie (serial tv)
1972 – Dama pikowa (tv),
Trzeba zabić tę miłość
1974 – S.O.S. (serial tv)
1976 – Polskie drogi (serial tv)
1979 – Godzina “W” (tv)
1980 – Mniejsze niebo
1986 – Biały smok (Legend of the White Horse), Polska-USA,
wspołreż. Jerzy Domaradzki
2000 – Żółty szalik (tv)
2009 – Mniejsze zło

                                                                                      mozaika.org.pl